Op de clubdag is het niet bijzonder meer, we hebben allemaal wel eens een kabel gezien met mysterieuze witte prut er langs... Of een datasette met mysterieuze sleuven of groeven waarvan het soms lijkt het wel alsof iemand er een hete soldeerbout tegenaan heeft gehouden. Dit verschijnsel heet "Cable burn".
Cable burn is een direct gevolg van het langzaam uittreden/uitdampen van chemicaliën uit kabels. Deze chemicaliën hebben als taak om de kunststof waaraan ze zijn toegevoegd zacht en soepel te houden. Deze chemicaliën noemt men "plasticizers" of "weekmakers" (bijvoorbeeld: DEHP). Deze weekmakers hebben als doel om de glas transitie temperatuur van het kunststof te verlagen, oftewel het punt waarop een kunststof overgaat van broos naar buigbaar. Dit is dus een eigenschap die bijzonder belangrijk is voor een elektrisch snoer/kabel. Omdat je die bij kamertemperatuur in allerlei bochten moet kunnen buigen zonder dat de isolatie barst of breekt. Het zal geen verassing zijn dat er in het kunststof van kabels dus "lekker veel" van dit soort weekmakers zitten. En daar zit dan ook net weer het probleem. Want deze weekmakers willen er ook weer uit... al lukt ze dat maar heel erg langzaam. Het uitdampen van de weekmakers is het sterkst direct na productie maar gaat gedurende het gehele bestaan van het product door. En onder de juiste omstandigheden hebben weekmakers soms de mogelijkheid om andere kunststoffen aan te tasten.
Omdat het uitdampen van de weekmakers heeeeeeeeel erg langzaam gaat en ook nog eens heeeeeeeel erg weinig is, is het in de praktijk meestal geen heel groot probleem. Het word vooral een probleem zodra er iets tegen de kabel aanligt en dat onder wat lichte druk enkele jaren zo laat zitten. De weekmakers uit de kabel zullen dan in direct contact staan met het andere materiaal, dat hierdoor zal verzachten en als je duwt op een zachte plek dan krijg je een deuk. Een mooi praktijk voorbeeld is de 1530 datasette met het z'n lekkere dikke, maar toch ook wel weer verrassend soepele, aansluitsnoer. Als men dit snoer strak om de datasette heen wikkelt kan het (als je lang genoeg wacht) dan ook flink mis gaan. De weekmakers uit de kabel komen in direct contact met het plastic van de datasette en zullen het plastic op die plek dus gaan verzachten, de strak omwikkelde kabel oefent continu een druk uit op die door de weekmakers uit de kabel zacht geworden plek en zo ontstaat er dus langzaam aan een afdruk van de kabel. En hoe langer deze situatie in stand blijft, hoe dieper de afdruk zal zijn.
Als je het snoer van een datasette of C64 voedingsblok tegen een stuk piepschuim aanlegt en dat zo 30 jaar in een doos op zolder bewaard, zullen de weekmakers ook hun ding gaan doen. Ze zullen het piepschuim verzachten. Het luchtige piepschuim verandert t.g.v. het contact met de weekmakers uit de kabel in een dikke drap. Maar alleen op de plek waar de kabel het piepschuim raakt. Het verweekte piepschuim zal zelfs aan de kabel (en het andere piepschuim) blijven plakken. Haalt men alles na 30 jaar weer uit de doos dan valt vaak niet eens op dat de kabel vastgeplakt zit aan het piepschuim omdat het bij het uit de doos halen al direct van het piepschuim losbreekt, piepschuim is immers niet sterk. Het restje aangetaste piepschuim blijft achter op het snoer als een gekke witte aangekoekte smurrie. Smurrie die totaal niet meer op piepschuim lijkt maar dat wel ooit was.
Een bekende irritatie bij het uitpakken van een nieuw apparaat is dat er altijd en overal aparte zakjes omzitten, wat een verspilling dat is toch niet nodig, of toch wel? Het uitdampen van chemicaliën is één van de belangrijkste redenen waarom alle losse onderdelen van een product nieuw in de doos heel vaak apart verpakt zullen zijn. Op het eerste gezicht lijkt dit verspilling maar het is puur ter voorkoming van schade aan het product EN de verpakking. Voor zowel direct na productie als tijdens langdurige opslag. De zakjes zelf zijn namelijk wel bestand tegen de weekmakers en zullen dus niet worden aangetast, hierdoor vormen ze een veilige barrière naar alle andere producten (en het omliggende piepschuim) in diezelfde doos.
Denk dus aan deze uitleg voordat je een kabel om een apparaat heen draait om het vervolgens op zolder op te willen bergen. Doe eerst even een extra zakje om de kabel. Zo voorkom je direct contact tussen een kabel en plastic of piepschuim. Voor degene die zich afvraagt waarom we dit nooit op moderne apparaten zien, is het antwoord eigenlijk heel simpel. Stop ze onder dezelfde condities in een doos, doe die op zolder bewaar het 30 jaar en ga dan nog eens kijken, het resultaat zal hetzelfde zijn, echter het apparaat blijkt na 30 jaar toch niet zo modern meer te zijn. Dus tja, eigenlijk is dit toch vooral een probleem van oude elektronica.
Artikel geschreven door Jan Derogee
